ΤΟ ΠΑΛΙΟ ΤΣΑΓΚΑΡΑΔΙΚΟ
Οι ξακουστοί υποδηματοποιοί της Όσσας, οι Βυσσοκ’νοί παπουτσήδες, όπως ήταν ευρύτερα γνωστοί στο χώρο της Κεντρικής Μακεδονίας, υπήρξαν μια ακμαία και ισχυρή συντεχνία επαγγελματιών οι οποίοι όχι μόνο άφησαν έντονο το στίγμα τους στη νεότερη ιστορία και οικονομία της Όσσας καθ’ όλο τον 18ο, 19ο και 20ό αιώνα, αλλά και στην ευρύτερη περιοχή της βόρειας Ελλάδας, όπως μαρτυρούν οι πηγές και όπως μέχρι σήμερα διατηρείται στις μνήμες των κατοίκων. Είναι χαρακτηριστικές οι περιγραφές στις πηγές των αρχών του 20ού αιώνα, οι οποίες περιγράφουν γλαφυρά και με σαφήνεια τη μακραίωνη ιστορία, την οργάνωση και τη λειτουργία της συντεχνίας των Βυσσοκινών βυρσοδεψών και παπουτσήδων. Όλη αυτή η διαδικασία, αποδεικνύει μια κάθετη παραγωγή, η οποία συνεχώς αυξάνεται. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, οι υποδηματοποιοί της Όσσας μεταφέρουν και πωλούν την πραμάτεια τους σε όλα τα μεγάλα εβδομαδιαία αλλά και ετήσια παζάρια της γύρω περιοχής και των γειτονικών νομών. Η αφοσίωση, η τιμιότητα, η συνέπεια στη δουλειά τους και η υψηλή ποιότητα των παπουτσιών τους, εκτοξεύει τη φήμη τους σε όλους τους τόπους όπου εγκαθίστανται, με το χωριό να παραμένει πάντα το κέντρο αναφοράς τους.
Οι καιροί όμως άλλαξαν..., με συνέπεια τη σταδιακή συρρίκνωση των παραδοσιακών επαγγελμάτων και το σβήσιμο πολλών από αυτών. Το ίδιο συνέβη και με τους Οσσαίους υποδηματοποιούς. Έτσι, ο σύλλογος, θέλοντας να κρατήσει ζωντανές τις μνήμες του χωριού αποφάσισε, με ίδια μέσα, την σκηνογραφική αναβίωση ενός παλαιού εργαστηρίου τσαγκαρικής υπό μορφή εκθετηρίου, διασώζοντας τα υλικά τεκμήρια του παραδοσιακού αυτού επαγγέλματος, που για πολλούς αιώνες αναπτύχθηκε στον οικισμό. Μετά από την ευγενική μακροχρόνια παραχώρηση ενός ερημωμένου εμπορικού κτίσματος στο κέντρο του οικισμού, πραγματοποιήθηκαν εργασίες επισκευής και ανακαίνισης του κτίσματος (συντήρηση επιχρισμάτων, τοποθέτηση πατωμάτων, ταβανιών και κουφωμάτων, βαψίματα κλπ.), ενώ διαμορφώθηκε μια έκθεση - αναφορά στα εργαστήρια των Οσσαίων υποδηματοποιών.
Το Παλαιό Τσαγκαράδικο της Όσσας, αποτελεί τον «προπομπό» για το «Κονάκι του Παπουτσή», το πρώτο και μοναδικό πολυμεσικό εκθετήριο για τη συστηματική καταγραφή της ιστορίας της υποδηματοποιίας στην Ελλάδα, με κύρια αναφορά στον οικισμό της Όσσας!