«(...) Οι κάτοικοι της κωμοπόλεως ταύτης είνε ανέκαθεν πολύ ευλαβείς μέχρι θρησκομανίας και δια τούτο ουκ ολίγαι γενεαί χατζήδων (προσκυνητών του αγίου Τάφου) υπάρχουσιν ενταύθα. Λίαν δε φιλοπρόοδοι όντες κατέστησαν την μικράν και άσημον φαινομένην Βυσόκαν ωραίαν πολίχνην. Ως προς τον βίον των είνε λιτότατοι και αυτοί οι πλούσιοι, γυναίκες δε και άνδρες φημίζονται δια την ωραιότητα και ευφυίαν των και, ει και ξενόγλωσσοι, διακρίνονται δια τα ακραιφνή αυτών Ελληνικώτατα αισθήματα και την αποστροφήν προς τους σχισματικούς, ους αποκαλούσι θηρία, αντιχρίστους, αμύρους, χονδροκεφάλους κ.τ.λ. (...)»
«(...) Η Κυράννα κατήγετο εκ Βυσόκας, όπου σώζονται και συγγενείς της. Ενταύθα και εντός της οικίας της εκτίσθη τω 1840 ο νέος ναός τιμώμενος επ’ ονόματι αυτής μεγαλείτερος του παλαιού με φανατικόν ζήλον των κατοίκων δια την θαυματοποιόν δύναμιν της Αγίας. Κατά τον συναξαριστήν αυτής η μεγαλομάρτυς Κυράννα εγεννήθη τω 1711 και ήθλησε τω 1751, ριφθείσα εις τας φυλακάς Θεσσαλονίκης, ένθα εβασανίζετο και ετυραννείτο αλυσόδετος επί τριήμερον, ίνα αλλαξοπιστήση και λάβη σύζυγον τύραννον τινα γενιτσαροειδή σπαχήν του τόπου της, όστις είχεν ερασθή αυτής δια την ωραιότητά της. Επιμένουσα εν τη πίστει του Χριστού η Κυράννα ως νεφέλη διάπυρος εχάθη εκ των φυλακών. Μετά επτά δε ημέρας ευρεθέν το σώμα της εν τη αυλή της μητροπόλεως οι ομογενείς χριστιανοί εκήδευσαν αγιωτικώς. Το μυροβόλον σώμα της και τα ενδύματα ετέθησαν εν ιδίω προσκυνήματι, όπερ σήμερον είνε άγνωστον που κείται. Οι αγιογράφοι της εποχής εκείνης διέσωσαν εικόνα τινά, ην αφιέρωσαν εις Βυσόκαν, σωζομένην έτι και σήμερον, και ης πανομοιότυπος με ελληνικά ψηφία επίσης εγένετο βραδύτερον άλλη, σωζομένη εν τω Ιερώ ναώ του Αγίου Νικολάου εν Θεσσαλονίκη.
Κατά την πανηγυρικήν επέτειον εορτήν τη 8 Ιανουαρίου τελουμένην πάντων των περιχώρων, μηδέ των βουλγαριζόντων εξαιρουμένων, πάντες οι κάτοικοι μεταβαίνουσιν εις τον Ναόν αυτής και προσφέρουσι την λατρείαν των. Ο βίος και η ιερά ακολουθία αυτής διεσώθη εν χειρογράφω, πρόκειται δε κατ’ αυτάς να εκτυπωθή δι’ εξόδων πατριωτών Μακεδόνων εις κομψά φυλλάδια, δια να παύση η υστερόβουλος και κακόβουλος διάθεσις των σχισματικών γειτόνων Ζαροβινών, επιζητούντων παντοίοις μέσοις να οικειοποιηθώσι την Αγίαν προς εκμετάλλευσιν και αποπλάνησιν των ανθρώπων, μολονότι γνωρίζουν ότι και ότε εμαρτύρησεν ήτο ρωμαία χριστιανή (ως εν τη εικόνι γράφεται) και ο βίος της Ελληνιστί διεσώθη δια της Ελληνικής ορθοδόξου μητροπόλεως Θεσσαλονίκης. (...)»
ΣΙΩΡΗΣ ΜΑΚΕΔΩΝ, Η ΕΛΛΗΝΟΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΚΩΜΟΠΟΛΙΣ ΒΥΣΟΚΑ, Παμμακεδονικός Σύλλογος, ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΝ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΝ, 1909, Έτος Β΄, Εν Αθήναις εκ του Τυπογραφείου Ν. Ταρουσοπούλου, 1908
Comments